#GiveYourself. Về cùng chiến tuyến – Phương pháp chuyển từ bất đồng sang hợp tác
Ai cũng biết mỗi người có sở thích, thói quen, tính cách khác nhau, nhưng chúng ta vẫn thường xuyên biến sự khác biệt quan điểm giữa mỗi người thành những trận chiến.
Một bài học mà chúng ta được dạy từ nhỏ và thường nghe đi nghe lại: “Cuộc sống vốn là thế giới đa dạng, phong phú và mỗi người là một cá thể độc lập với những quan điểm sống khác nhau. Khó có thể bắt người khác giống mình về sở thích, thói quen, tính cách… Điều quan trọng là mỗi người phải biết chấp nhận và tôn trọng sự khác biệt của người khác…”
Cuộc chiến về sự khác biệt
Ai cũng biết thế, nhưng chúng ta vẫn thường xuyên biến sự khác biệt quan điểm giữa mỗi người thành những trận chiến.
Mà bạn biết rồi đấy, trong một trận chiến, luôn cần phân định kẻ thắng và người thua. Thông thường, trên phim ảnh hoặc tiểu thuyết, phe tốt sẽ chiến thắng phe xấu.
Bằng cách nào đó, trong những cuộc xung đột, mỗi bên đều xem mình là phe tốt và tập trung chiến đấu để bảo vệ cho chính kiến hay lợi ích của bản thân. Có vẻ như ai cũng đặt mình trong tâm thế “Tôi đối đầu với Bạn”. Cho dù là giữa vợ và chồng hay cha mẹ và con cái, ý nghĩ đó vẫn thường xuyên hiển hiện.
Nhưng cuộc sống phức tạp hơn thế.
Chỉ cần bạn tham gia vào cuộc chiến chống lại đối phương, dù kết quả như thế nào đi nữa, bạn vẫn là người thua cuộc.
Việc đối đầu với nhau khiến cả hai đều bị thiệt hại. Mất kết nối. Mất lòng tin. Mất năng lượng. Mất mối quan hệ. Cái chúng ta có được không phải là chiến thắng mà chỉ là sự tổn thương, những vết sẹo và tâm thế sẵn sàng chiến đấu mạnh mẽ hơn cho những trận tiếp theo.
Học hỏi từ môn võ Aikido
Khi sáng lập ra môn phái, tư tổ Morihei Ueshiba đã tuyên bố Aikido là phương thức liên kết mọi người trong hòa bình. Trong kỹ thuật Aikido, tình thương đã ảnh hưởng tới mọi đòn thế, các độc chiêu tàn sát đối thử bị loại bỏ hoàn toàn. Tình thương yêu khiến người luyện tập Aikido biết nhẫn nhịn, kiên trì, cảm thông và tha thứ cho đối thủ.
Nguyên lý quan trọng nhất của Aikido là “đừng nghĩ mình và người khác là tách biệt, hãy hoà hợp và cùng nhau di chuyển.”
Khi cố gắng di chuyển người khác, nếu bạn có cách nhìn nhận tách biệt giữa mình và họ thì đòn thế của bạn sẽ trở thành “xô đẩy” chứ không phải “dẫn dắt”. Khi một người bị xô đẩy, tinh thần của họ sẽ kháng cự lại bạn. Vì vậy, họ không thể di chuyển cùng bạn.
Mặt khác, khi bạn cư xử theo cách mình và người khác là một thể thống nhất, đối phương sẽ không có tinh thần kháng cự lại bạn. Một khi sự đối kháng được hóa giải thì không còn xung đột, đối đầu, thù hận.
Lấy tình thương yêu, lòng nhân ái, tôn trọng sinh mạng con người làm nguồn cội, Aikido khiến người tấn công không tổn thương, đau đớn mà vẫn tâm phục, khẩu phục. Đó là điều đặc biệt chỉ có ở môn võ này.
Sự tham gia của cảm xúc
Theo giáo sư tâm lý, Chuyên gia đàm phán Daniel Shapiro, người sáng lập và là chủ nhiệm của chương trình đám phán quốc tế tại Đại học Harvard - Mỹ:
Cảm xúc hướng mọi người đến xung đột. Tức giận, sợ hãi, tổn thương… đẩy mọi người thu hẹp tầm nhìn của mình và chỉ tập trung vào những gì không hiệu quả, thay vì xây dựng mối quan hệ hợp tác lâu dài.
Cảm xúc cũng hướng đến giải pháp. Hãy để tò mò, cởi mở, cam kết, thấu cảm… dẫn dắt bạn bằng cách, thay vì đối đầu với nhau, hai bên hãy sát cánh bên nhau để đối mặt với một vấn đề chung.
Xung đột vì khác biệt quan điểm là điều hiển nhiên trong cuộc sống. Chúng ta sẽ không chấm dứt sự khác biệt. Chỉ là chúng ta tìm cách cư xử đúng trước những xung đột.
Các kỹ năng của trí tuệ cảm xúc sẽ giúp mọi người thực hiện hành động để chuyển từ bất đồng sang hợp tác.
Công thức WHWH do Mẹ Kính Cận tự đúc kết
Hãy chú ý đến điểm mấu chốt trong 4 bước bên dưới: Chủ thể luôn là “Chúng ta”. Nó gần giống như việc các bạn ở cùng một đội và đang phân tích đối thủ cũng như đặc điểm từng thành viên trong đội để bố trí một cách hợp lý trước khi ra sân thi đấu.
Với trẻ, cách bạn cho chúng thấy rằng “Mẹ đang ở đây cùng con” và “Mẹ sẵn sàng chia sẻ cảm xúc này” sẽ thể hiện được việc bạn đang đứng về phía chúng.
Bước 1: WHAT
Vấn đề mà chúng ta đang gặp phải là gì?
Xác định rõ vấn đề đang xảy ra ở hiện tại.
Không lôi kéo thêm những lỗi lầm xưa cũ trong quá khứ hoặc những suy diễn chưa xác thực ở tương lai.
Bước 2: HOW
Chúng ta sẽ giải quyết vấn đề này như thế nào?
Chúng ta sẽ giải quyết trong nước mắt hay trong nụ cười?
Chúng ta sẽ giải quyết với lòng hận thù, ghét bỏ hay lòng thấu cảm, yêu thương?
Chúng ta sẽ chiến đấu cho đến cùng để đạt được ý muốn của mình hay chúng ta sẽ ngồi lại cùng phân tích vấn đề để tìm ra giải pháp tối ưu?
Nếu như hầu hết câu trả lời đều nằm ở vế thứ hai, cả hai sẽ cùng ngồi xuống để thực hiện các bước tiếp theo trong hòa khí.
Trong mối quan hệ giữa người lớn và trẻ, phần nhiều câu trả lời phụ thuộc vào người lớn.
Bước 3: WHAT
Chúng ta đang có những cảm xúc gì?
Chúng ta đang nghĩ gì về vấn đề này?
Cách giải quyết mà chúng ta đang muốn hướng đến là gì?
Mỗi người sẽ lần lượt bày tỏ quan điểm của mình, trong khi người còn lại lắng nghe, ghi nhận,.
Bằng cách trả lời những câu hỏi ở bước này, chúng ta sẽ làm rõ được vấn đề và cảm xúc, suy nghĩ, luận điểm của “đồng đội”.
Đồng đội không nhất thiết phải cố gắng để có cùng suy nghĩ, cảm xúc với nhau. Bởi việc đó đôi khi không mang lại kết quả tích cực, không giúp chúng ta có quyết định đúng đắn.
Bước 4: HOW
Chúng ta sẽ cải thiện vấn đề này ra sao?
Làm thế nào để tốt cho cả hai hoặc ít thiệt hại cho chúng ta nhất?
Làm thế nào để chúng ta đều cảm thấy được thấu hiểu, ghi nhận, cảm thông?
Người lớn thường muốn giải quyết vấn đề nhanh chóng bằng việc áp đặt cách của mình cho trẻ: bắt trẻ nghe lời, bắt trẻ nín khóc, bắt trẻ im lặng, bắt trẻ xin lỗi... Đó chỉ là giải pháp nhất thời, mang đến sự thoải mái cho bạn trong khoảng thời gian nhất định. Nhưng đó lại là dầu châm vào ngọn lửa cảm xúc đang âm ỉ cháy của trẻ.
Tùy vào từng trường hợp, chúng ta sẽ có các giải pháp cụ thể. Không hẳn là cuộc chiến nào, đội của 2 bạn cũng thắng. Nhưng điều quan trọng là 2 bạn luôn đứng về một phe để giải quyết vấn đề.
Đừng để xung đột đứng giữa chúng ta, mà hãy cùng nhau “xáp lá cà” để giải quyết chúng.